Żużel

Weruś · xoxo

Sport żużlowy, żużel – wyścigi motocyklowe na torach zbliżonych kształtem do owalu, jedna z dyscyplin sportu motorowego. Na żużlu zawodnicy ścigają się zazwyczaj przez cztery okrążenia, ze startu wspólnego, pokonując tor zawsze w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara. Wykorzystywane do zawodów żużlowych tory posiadają sypką nawierzchnię, a specjalne motocykle żużlowe nie posiadają skrzyni biegów ani hamulców. Sport ten cieszy się popularnością głównie w Europie, w szczególności w Wielkiej Brytanii, Danii, Szwecji i Polsce.

Polska nazwa żużel oraz popularne określenie czarny sport wywodzą się z czasów, kiedy na torach stosowano jedynie czarne nawierzchnie żużlowe, obecnie wyparte przez specjalne mieszanki sjenitu lub granitu. Na świecie sport ten znany jest pod nazwą speedway.

W latach 1936 - 1994 odbywały się jednodniowe mistrzostwa świata. Szesnastu najlepszych zawodników, wyłonionych z eliminacji, startowało w finale wg standardowej tabeli 20 biegowej. Zdobywca największej ilości punktów otrzymywał tytuł Mistrza Świata. Jednak biorąc przykład z innych dyscyplin motorowych np. Formuły 1 w roku 1995 po raz pierwszy rozegrano turniej Grand Prix. W pierwszej edycji cykl rozgrywany był na sześciu torach europejskich, w późniejszych latach ilość rund była zwiększana. W cyklu tym corocznie odbywa się kilka turniejów w różnych krajach, w których sport żużlowy cieszy się największą popularnością. W zawodach uczestniczy światowa czołówka zawodników, spośród których wyłaniany jest mistrz świata. Od wielu lat, dwa turnieje Grand Prix IMŚ odbywają się w Polsce - GP Polski w Bydgoszczy oraz GP Europy we Wrocławiu (w roku 2008 po raz pierwszy w Lesznie). Od roku 2010 w Polsce będą odbywały się trzy turnieje - dodatkowa runda rozgrywana będzie w Toruniu.

Najwięcej tytułów mistrzowskich do tej pory zgromadzili Nowozelandczyk Ivan Mauger (1968-1970, 1972, 1977, 1979) oraz Szwed Tony Rickardsson (1994, 1998 - 1999, 2001 - 2002, 2005). Jedynym Polakiem, który sięgnął do tej pory po tytuł mistrza świata jest Jerzy Szczakiel w 1973. Ponadto Polacy zdobyli dotychczas 3 medale srebrne i 7 brązowych i zajmują 8. miejsce w klasyfikacji medalowej wg państw. Wielokrotnymi medalistami IMŚ z Polski są Tomasz Gollob (2 srebrne i 4 brązowe), Zenon Plech (srebrny i brązowy) oraz Antoni Woryna (2 brązowe).

W kategorii juniorów polscy żużlowcy prowadzą w klasyfikacji medalowej. Na koncie reprezentacji Polski jest w sumie 15 medali, w tym 7 tytułów mistrzowskich. Mistrzostwa świata juniorów rozgrywane są w formie finałów jednodniowych poprzedzonych eliminacjami.

Imprezy żużlowe o randze mistrzostw Europy organizowane są przez Europejską Unię Motocyklową, powstałą w 1995 roku. Ze względu na krótsze tradycje oraz fakt nieuczestniczenia w rozgrywkach UEM zawodników z Wielkiej Brytanii, a wcześniej także ze Skandynawii, turnieje o mistrzostwo Europy cieszą się znacznie mniejszym prestiżem niż mistrzostwa świata.

W Indywidualnych Mistrzostwach Europy biorą głównie udział zawodnicy z Europy Środkowej, spoza ścisłej światowej czołówki. W klasyfikacji medalowej indywidualnej na czele jest Krzysztof Kasprzak z jednym złotym i jednym srebrnym medalem, a w drużynowej zdecydowanie przoduje Polska z 8 medalami, w tym dwoma tytułami mistrzowskimi.

Mistrzostwa Europy Par rozegrano jak dotąd trzykrotnie, z udziałem reprezentacji Europy Środkowej. Para Polski stanęła na podium we wszystkich dotychczasowych edycjach, w tym dwukrotnie zwyciężyła. Podobnie w Indywidualnych Mistrzostwach Europy Juniorów drużynową klasyfikację otwiera Polska - 8 medali, w tym 3 złote. Na czele klasyfikacji indywidualnej jest dwukrotny mistrz Europy juniorów, Rafał Okoniewski.

UEM od 1998 organizuje ponadto Klubowy Puchar Europy, zalążek międzynarodowych rozgrywek mistrzów klubowych. W zawodach nie uczestniczą jednak kluby z dwóch spośród trzech najsilniejszych lig żużlowych Europy - brytyjskiej i szwedzkiej. Także ta konkurencja europejskiego czempionatu zdominowana jest więc przez polskie kluby - Polacy zdobyli 6 złotych medali w dotychczasowych 11 edycjach.

Falubaz Zielona Góra – polski klub żużlowy z Zielonej Góry. Aktualny żużlowy Mistrz Polski .

Sekcja motocyklowa powstała w 1946 roku i przez pierwsze kilka miesięcy należała do Milicyjnego Klubu Sportowego. Pierwsze zawody żużlowe odbyły się 20 października 1946 roku i rywalizowano w zawodach z podziałem na klasy od 100cm³ do ponad 350cm³. Zawody rozgrywano na bieżni stadionu przy ulicy Wrocławskiej, a długość okrążenia wynosiła 450 m. Na początku 1947 roku żużlowcy i motocykliści przeszli pod skrzydła Motoklubu Unii Poznań, tworząc w Zielonej Górze filię tego klubu. W latach 1946-1954 w Zielonej Górze istniała sekcja motocyklowa, której zawodnicy startowali w wyścigach żużlowych lub motocyklowych, drużyna Unii, a później Stali Zielona Góra, rywalizowała w Poznańskiej Lidze Okręgowej. Najsłynniejszym zawodnikiem zielonogórskiej drużyny był wówczas Jerzy Błoch. Niestety problemy sprzętowe, jak i brak prawdziwego stadionu żużlowego sprawiły, iż na kilka lat sport żużlowy zniknął z mapy miasta.

Budowa stadionu się przeciągała, jednak w LPŻ-cie znaleźli się ludzie, którzy nie tylko postanowili utworzyć sekcję żużlową, ale również dokończyć budowę stadionu. Tym sposobem na wiosnę 1957 roku ukończono budowę toru żużlowego, a drużyna pod nazwą LPŻ Zielona Góra zainaugurowała występy w rozgrywkach III ligi. W 1960 roku LPŻ walczy już w II lidze.

W 1961 roku klub zmienia nazwę na Zgrzeblarki i od tego czasu patronat nad drużyną żużlową przejmuje Lubuska Fabryka Zgrzeblarek Bawełnianych. Pierwszy awans do ekstraklasy drużyna uzyskuje w sezonie 1964, lecz przygoda z najwyższą klasą rozgrywkową trwała zaledwie dwa lata. Na początku lat 70. drużyną Zgrzeblarek Zielona Góra odnosi pierwsze sukcesy - jest to czas kolejnej zmiany nazwy, w sezonie 1973 zespół występuje pod nazwą Falubaz. W sezonie tym drużyna zdobywa brązowy medal drużynowych mistrzostw Polski, jednak przez kolejne cztery lata drużyna balansuje między ekstraklasą, a II ligą. Początkowo nazwa nie przypadła do gustu kibicom, jednak w dniu dzisiejszym jest to najpopularniejsze określenie klubu żużlowego z Zielonej Góry. Zespół "Falubazu" największe sukcesy odniósł w latach 80., zdobywając 3 tytuły Mistrza Polski w sezonach 1981, 1982 i 1985, a zawodnicy Falubazu zdobyli liczne trofea w zawodach par i indywidualnie.

W 1991 roku klub przejmuje zielonogórski biznesmen Zbigniew Morawski. Klub pod nową nazwą pochodzącą od nazwiska właściciela "Morawski Speedway Team" już w pierwszym sezonie (1991) zdobywa Mistrzostwo Polski, a na stadionie w Zielonej Górze odbywają się niezwykle ciekawe imprezy, m.in. rewanż za finał Mistrzostwa Świata Par na Żużlu oraz mecz drużynowych mistrzów swoich krajów - Morawskiego i brytyjskiego Wolverhampton.

Czasy świetności nie trwały jednak długo, główny sponsor (Morawski) nie był w stanie udźwignąć kosztów prowadzenia klubu żużlowego i w 1994 spadł z ekstraklasy. W następnym roku klub przystąpił do rozgrywek II ligi z zupełnie innym zarządem oraz z nową nazwą - Zielonogórski Klub Żużlowy. Do skrótu "ZKŻ" w przeciągu ostatnich 10 lat dodawano nazwy sponsorów, m.in. Polmos, Beram, Quick-Mix, Kronopol.

24 października 2006 podpisano akt notarialny powołującą ZKŻ SSA. 100% kapitału początkowego (500.000 zł) wniosło stowarzyszenie ZKŻ Zielona Góra.

Falubaz Zielona Góra przez wszystkie lata słynął ze szkółki żużlowej, to tutaj zaczynali swoje kariery świetni żużlowcy, reprezentanci Polski i zdobywcy wielu medali, m.in. Jerzy Błoch, Bonifacy Langner, Mieczysław Mendyka, Henryk Ciorga, Zbigniew Marcinkowski, Andrzej Huszcza, Bolesław Proch, Jan Krzystyniak, Piotr Protasiewicz, Grzegorz Walasek oraz Rafał Kurmański.

Klub ma na swoim koncie 58 medali rozgrywek żużlowych, w tym - 22 złote. W roku 2009, po powrocie do historycznej nazwy Falubaz, ponownie wygrał walkę o mistrzostwo Polski. Sezon 2009 był 32 sezonem występów Falubazu w ekstraklasie (1965-66, 1972-74, 1976, 1978-94, 1997-98, 2001, 2003-05 i od 2007 - w tych sezonach Falubaz rywalizował w elicie)

Caelum Stal Gorzów Wielkopolski – polski klub żużlowy z siedzibą w Gorzowie Wielkopolskim, założony w 1947 roku (sekcja żużlowa dopiero od 1950 roku), jeden z najbardziej utytułowanych w Polsce. Łącznie zdobył 21 medali Drużynowych Mistrzostw Polski (po raz ostatni brąz w 2000 roku).

KS Unia Leszno – klub sportowy z Leszna, w skład którego obecnie wchodzą sekcja brydżowa, sekcja speedrowerowa oraz najbardziej znana sekcja żużlowa. W sezonie 2009 klub zajął 5 miejsce w Ekstralidze żużlowej.